Konferencja Międzynarodowa „Spotkania Naukowe – od Nauki do Pacjenta” - podsumowanie

Wyjątkowe wydarzenie jakie miało miejsce 3 grudnia br. – Konferencja „Spotkania Naukowe – od Nauki do Pacjenta”, zaszczyciło wielu wybitnych specjalistów zarówno z Polski jak i z zagranicy, którzy podzielili się swoją wiedzą ze współczesnej farmacji, technologii leków czy opieki nad pacjentem.

Jednym z wartych uwagi wykładów, było wystąpienie poświęcone problematyce leków sfałszowanych.

Przedstawione dane oraz wyniki badań wskazywały jednoznacznie, że fałszywe produkty lecznicze stanowią realne zagrożenie dla zdrowia i życia pacjentów zarówno w Polsce jak i Europie.

Badania WHO i EMA potwierdzają, że znaczna część preparatów kupowanych w sieci – zwłaszcza na platformach Darknetu – nie zawiera deklarowanej ilości substancji czynnej, jest zanieczyszczona lub zawiera zupełnie inne, toksyczne związki a najczęściej fałszowane są leki stosowane w zaburzeniach erekcji (zawierające sildenafil), co wynika z dużego popytu, łatwej dystrybucji i społecznego tabu związanego z zakupem.

Przedstawiono wyniki badań oryginalnej Viagry z tabletkami pozyskiwanymi z nielegalnych źródeł. Do badań wykorzystano metody termiczne (TG, DTG, c-DTA) oraz kolorymetrię (system CIE Lab*).

Wyniki przeprowadzonych badań ujawniły, że oryginalny produkt charakteryzował się największą stabilnością termiczną, wynikającą z obecności właściwych substancji pomocniczych. Tylko 2 próbki (V1 i V2) miały profil zbliżony do autentycznego preparatu. Większość próbek różniła się składem, ilością sildenafilu, a także zawierała substancje całkowicie obce. Natomiast analiza kolorymetryczna wykazała, że tylko kilka tabletek wizualnie przypominało oryginał – co pokazuje, jak niewiarygodny jest zakup według wyglądu.

Sfałszowane preparaty mogą prowadzić do ciężkich interakcji i działań niepożądanych tj. zaburzeń sercowo-naczyniowych, interakcji z nitratami, a nawet zatruć.

Podczas wykładu zostały pokazane miejsca produkcji fałszywych leków – brudne, chałupnicze, pozbawione standardów GMP.  Doskonale przedstawiono drastyczny kontrast między „wyobrażeniem” a „rzeczywistością”.

Pokazano również czym jest rynek fake-farmaceutyków - to jeden  z najbardziej dochodowych obszarów przestępczości zorganizowanej. Zysk z fałszowania leków może sięgać 200 000–500 000 dolarów przy inwestycji rzędu 1000 dolarów.

Jasno i wyraźnie została podkreślona rola farmaceutów i systemu ochrony zdrowia w tym obszarze. Zwrócono uwagę, że kluczowe znaczenie mają działania edukacyjne, legislacyjne i analityczne, które umożliwiają wykrywanie nielegalnych produktów. Zaznaczono niezwykle ważną rolę farmaceuty jako ostatniego bezpiecznego punktu kontaktu pacjenta z systemem.

Wykład unaocznił także konieczność inwestowania w metody analityczne o wysokiej czułości, które pozwalają w sposób jednoznaczny odróżnić preparat oryginalny od fałszywego.

Bardzo ciekawy referat dr n. farm. Katarzyny Wojciechowskiej, prof. uczelni (Katedra i Zakład Farmacji Stosowanej i Społecznej, Wydział Farmaceutyczny,
Uniwersytet Medyczny w Lublinie) przedstawił problematykę łysienia i zastosowania hydrogeli z minoksidilem i kofeiną. Poruszone problemy mają aspekt zaróno medyczny jak i głęboko społeczny, ponieważ  dotyka milionów osób, w tym coraz częściej młodych ludzi.

Pani Profesor pokazała nam jak złożone i wieloczynnikowe jest łysienie androgenowe, telogenowe czy plackowate, jak silnie wpływa ono na samoocenę, zdrowie psychiczne i jakość życia pacjentów oraz jak duża jest rola farmaceuty w pierwszej linii kontaktu – w rozpoznaniu, edukacji i wsparciu pacjentów.

Bardzo wartościową częścią referatu były wyniki badań nad hydrożelami Carbopol Ultrez 10 i 20, stosowanymi jako nośniki minoksydilu i kofeiny, oraz szczegółową analizą ich właściwości fizykochemicznych, lepkości, pH, rozsmarowywalności i profilu uwalniania substancji czynnych.

Wystąpienie dr hab. n. farm. Bożeny Karolewicz, prof. uczelni (Katedra i Zakład Technologii Postaci Leku, Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu) pt. „Nowatorskie metody produkcji leków: druk 3D” dotyczyło dynamicznie rozwijającej się technologii drukowania leków w 3D, która wpisuje się w założenia Przemysłu 4.0 oraz trend przechodzenia z produkcji masowej na farmację spersonalizowaną.

Najważniejsze wątki referatu:

1. Odchodzenie od produkcji masowej → personalizacja terapii

Technologia druku 3D pozwala na:

                •             projektowanie tabletek dopasowanych dawką do indywidualnego pacjenta,

                •             tworzenie leków o spersonalizowanych kształtach, smakach, kolorach (np. pediatria),

                •             tworzenie polipigułek („polypills”), łączących kilka API w jednej dawce.

2. Możliwość tworzenia złożonych struktur

Druk 3D pozwala na wytwarzanie form:

                •             o nietypowej geometrii,

                •             z kontrolowanym profilem uwalniania,

                •             wielowarstwowych lub z rdzeniem.

3. Obniżenie kosztów i czasu rozwoju

Dzięki drukowi 3D:

                •             szybciej testuje się prototypy,

                •             oszczędza się surowce,

                •             skraca się droga od projektu do gotowego produktu.

4. Różne metody druku 3D leków

Wykład obejmował m.in.:

                •             Fused Deposition Modelling (FDM) – wytłaczanie filamentu z API,

                •             Semi-solid extrusion – wytłaczanie mas półstałych,

                •             Binder jetting – łączenie proszków lepiszczem.

5. Realne przykłady zastosowań w świecie

Omówiono aktualne projekty z:

                •             UK (UCL London) – drukowane placebo o różnych parametrach,

                •             Hiszpanii (FabRx) – pierwsze kliniczne badania drukowanych leków,

                •             Kanady – tabletki 3D dla osób niewidomych z alfabetem Braille’a,

                •             Finlandii – drukowane leki pediatryczne w aptekach szpitalnych.

Ciekawostka:

👉 W Hiszpanii i Finlandii apteki już stosują druk 3D, szczególnie w terapii pediatrycznej i w chorobach rzadkich.

6. Wyzwania

                •             regulacje prawne,

                •             dobór surowców farmaceutycznych,

                •             zapewnienie jakości i biozgodności,

                •             wysoki koszt druku i specjalistycznej wiedzy,

                •             konieczność opracowania protokołów operacyjnych.

W wykładzie prof. dr hab. n. farm. Izabeli Feckiej (Katedra i Zakład Farmakognozji i Leku Roślinnego, Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu) zwrócono szczególną uwagę na eriocytrynę – bioflawonoid naturalnie występujący w mięcie pieprzowej. Ten związek o silnych właściwościach przeciwutleniających i przeciwzapalnych okazał się niezwykle interesujący w kontekście insulinooporności oraz zespołu metabolicznego.

Pani Profesor opowiedziała czym wyróżnia się eriocytryna, zaznaczając, że jest to jeden z najbardziej aktywnych antyoksydantów z grupy flawonoidów cytrusowych i miętowych. W porównaniu z innymi flawonoidami wykazuje bardzo wysoką biodostępność, co przekłada się na wyraźne działanie metaboliczne.

Badania zaprezentowane przez Panią Profesor wskazują, że eriocytryna zwiększa wrażliwość tkanek na insulinę, redukuje stres oksydacyjny, który jest jednym z kluczowych mechanizmów prowadzących do rozwoju insulinooporności oraz obniża markery stanu zapalnego, tym samym wpływając na poprawę parametrów gospodarki węglowodanowej.

Jest to bardzo ważne z uwagi na to, że w zespole metabolicznym kluczową rolę odgrywa:

                •             przewlekły stan zapalny,

                •             dysbioza jelitowa,

                •             nadmiar reaktywnych form tlenu (ROS/RNS),

                •             nasilenie glikacji i aktywacji szlaku AGE–RAGE,

                •             zaburzona produkcja SCFA i metabolitów mikrobioty.

Zaznaczono, że eriocytryna wpływa na wiele z tych mechanizmów jednocześnie — działa ochronnie na wątrobę, reguluje glikemię i może wspierać redukcję hiperinsulinemii.

Została omówiona potencjalna rola eriocytryny w praktyce aptecznej - może bowiem stanowić element terapii wspomagającej u pacjentów z nadwagą, stanem przedcukrzycowym, cukrzycą typu 2 lub zespołem metabolicznym a także jest dostępna w suplementach diety, ale — co podkreślała Pani Profesor — kluczowe jest zwracanie uwagi na standaryzację surowca i realną zawartość związku aktywnego.

Konferencja „Spotkania Naukowe – od Nauki do Pacjenta” ukazała dynamiczny rozwój farmacji — od walki z nielegalnymi lekami, poprzez innowacyjne nośniki i terapie, aż po zaawansowane technologie druku 3D, nowe substancje bioaktywne i wiele innych.
Wszystkie wystąpienia podkreślały rosnącą rolę farmaceutów jako ekspertów pierwszego kontaktu oraz potrzebę ciągłego rozwoju narzędzi analitycznych, edukacyjnych i technologicznych w trosce o bezpieczeństwo i zdrowie pacjenta.