Odpowiedzi na wybrane pytania uczestników szkolenia webinarowego, które odbyło się 20.01.2021 r. pt. "Leczenie oparzeń i ran przewlekłych z wykorzystaniem opatrunków hydrożelowych i hydrokoloidowych. Metody mocowania opatrunków w zależności od potrzeb pacjenta" opracowane przez mgra Krzysztofa Sumińskiego z firmy PAUL HARTMANN Polska.

1. Czy taki opatrunek hydrożelowy można dzielić /ciąć na mniejsze części?

• Opatrunki hydrożelowe, jak HydroTac transparent, nadają się do cięcia aby zaopatrzyć ranę o danej powierzchni. Wersje „comfort” lub „border” mają klej na brzegach przez co cięcie takiego opatrunku średnio ma sens, gdyż tracimy co najmniej 1 brzeg mocujący. Jeśli istnieje konieczność docięcia opatrunku hydrożelowego niech będzie to wersja bez kleju. HydroTac Transparent jest dostępny w 3 rozmiarach w wersji bez kleju (20 cm x 20cm, 10 cm x 10 cm, 5 x 7,5 cm) oraz w 3 rozmiarach w wersji comfort, która nie wymaga dodatkowego mocowania (8 cm x 8 cm, 6,5 cm x 10 cm, 12,5 cm x 12,5 cm).

2. Jak długo opatrunek hydrożelowy może być "przyklejony" do rany?

• Zmiany opatrunku hydrożelowego, tu w domyśle HydroTac transparent, zwyczajowo dokonuje się co 2-3 doby. Aby oswoić pacjenta z kontaktem z, bądź co bądź, ciałem obcym w postaci opatrunku można zarekomendować pierwszą zmianę po 1 dobie. Da nam to też informacje, że pacjent dobrze toleruje opatrunek i pozwala na szybką interwencję, gdy opatrunek jednak nie jest tolerowany przez skórę pacjenta. Maksymalny czas pozostawienia opatrunku HydroTac Transparent na ranie to 7 dni.
• Osobną kwestią jest: jak długo stosować dany opatrunek w całym procesie gojenia. Tu bywa różnie a decyzja o odstawieniu opatrunku/zmiany na inny wymaga obserwacji przemian w ranie i odpowiedzi na pytanie – czy osiągnęliśmy zamierzony efekt? Zazwyczaj odstawienie opatrunków hydrożelowych i rozpoczęcie stosowania kosmetyków lub opatrunków koloidowych w dalszej terapii oparzeń określa intensywność stanu zapalnego i poziom regeneracji naskórka; jeśli rana zbladła i nie ma innych objawów stanu zapalnego, a naskórek zaczyna przypominać skórę mniej lub bardziej funkcjonalną jest to znakiem, że można już planować włączenie w proces gojenia opatrunków koloidowych, a w dalszej perspektywie kosmetyków lub leków w postaci kremów/maści.
• Powyższe dotyczy oparzenia do stopnia IIb leczonego bez interwencji lekarza i pielęgniarki.

3. Jeżeli używamy opatrunku w formie żelu w jaki sposób go najlepiej zabezpieczyć? (bandaż, opatrunek podgipsowy, inne?)

• Opatrunki w formie żelu amorficznego, jak Hydrosorb gel, zabezpiecza się przed negatywnym wpływem środowiska zewnętrznego jałowym kompresem np. Medicomp, a w przypadku wysięku z rany i ryzyka naciekowej erozji skóry opatrunkiem superabsorbcyjnym Zetuvit Plus.
• Przy zastosowaniu amorficznego opatrunku żelowego na eksponowane części ciała gdy chcemy zachować minimum walorów estetycznych, możemy go zostawić bez warstwy zabezpieczającej, gdyż składniki tego opatrunku po kilku minutach ulegną powierzchniowemu wysuszeniu tworząc dość odporną warstwę zabezpieczającą; reszta opatrunku będzie nadal wilgotna pod tą warstwą. W takim przypadku należy pamiętać by nie naruszyć górnej warstwy opatrunku, czyli go po prostu nie zetrzeć.

4. Jak długo trzymać taki opatrunek?

• Opatrunki w postaci stałej HydroTac transparent/comfort stosuje się tak, jak w odpowiedzi na pytanie nr 2.
• Opatrunki amorficzne w zasadzie podobnie, choć ze względu na ich wysoką zawartość płynu Ringera i intensywniejsze nawilżanie zmiany dokonuje się nieco częściej, czyli co 1-2 doby.

5. W jaki sposób usunąć opatrunek w sytuacji kiedy przyklei się do rany?

• Jeśli opatrunek przywrze do rany oznacza to, że wysięk jest gęstszy i zawiera więcej produktów białkowych niż się spodziewaliśmy, co od razu kieruje na rewizję stosowanego i „przyklejonego’ opatrunku pod kątem jego chłonności.
• Przyklejony opatrunek należy obłożyć jałową gazą, nasączoną ciepłą przegotowaną wodą i trzymać w takim wilgotnym środowisku ok 10 minut. Po tym czasie należy delikatnie odkleić opatrunek; jeśli to niemożliwe proces domaczania proszę powtarzać aż do odklejenia opatrunku. W skrajnym przypadku (godzina odmaczania bez rezultatu) skierować pacjenta do lekarza.

6. Mówione było, że po oparzeniu uszkodzony jest naskórek, więc w pierwszej kolejności nie powinno się natłuszczać skóry. Analogicznie czy opatrunki hydrożelowe mogą też się sprawdzić przy gojeniu tatuażu?

• Gojenie oparzenia a gojenie rany wywołanej tatuażem to dwa różniące się od siebie procesy. Oparzenie wymaga postępowania zgodnie z następstwem kroków terapeutycznych w skład których wchodzi chłodzenie, nawilżanie, osłanianie i nieco później bezpośrednia stymulacja i wspierania regeneracji naskórka. Wynika z tego zastosowanie najpierw opatrunków hydrożelowych (HydroTac transparent/comfort) a dopiero w dalszych krokach opatrunków hydrokoloidowych (Hydrocoll) i środków natłuszczających/wspierających regenerację naskórka w postaci kremów, balsamów etc. Bezpośrednią przyczyną takiego postępowania jest pooparzeniowa utrata barierowej funkcji skóry, przez co staje się ona zanadto transparentna dla środków chemicznych w tym maści i kremów, które wnikają zbyt głęboko i w za dużej ilości niż zostało to przewidziane ich zastosowaniem.
• Po wykonaniu tatuażu należy wdrożyć inne postępowanie niż po oparzeniu, w którym przede wszystkim tonujemy reakcję zapalną, pokrywamy skórę niezbędnym filmem tłuszczowym i chronimy przed czynnikami zewnętrznymi. Zabieg tatuażu powoduje mechaniczne wprowadzenie barwnika w skórę czemu towarzyszy lekki wysięk oraz reakcja zapalna oraz uszkodzenie warstwy naskórka i to z tego powodu działania terapeutyczne są inne niż przy oparzeniu – brakuje czynnika energetycznego. Poza tym gojenie rany po tatuażu odbywa się w relatywnie suchym środowisku (niewielka ilość wilgoci), gdzie wykorzystuje się wilgoć własną zgromadzoną w skórze przy osłonie zastępczego filmu tłuszczowego;

7. Czy mają państwo doświadczenie w medycynie weterynaryjnej i leczeniu ran zwierząt towarzyszących?

• Tak, jest grupa weterynarzy stosujących z bardzo dobrym skutkiem produkty do leczenia ran u zwierząt. Ze względu na rejestrację i przeznaczenie, każdy produkt medyczny z naszej oferty ma zastosowanie u ludzi; przy leczeniu ran u zwierząt każdorazowo prosimy o wcześniejszy kontakt z nami.

8. Czym najlepiej odkazić ranę po oparzeniu oraz ranę przewlekłą przed założeniem opatrunku hydrokoloidowego lub hydrożelowego?

• Pierwsze pytanie brzmi: czy odkażanie jest potrzebne? Odpowiedź – nie zawsze jest potrzebne. W dobie wzrastającej oporności drobnoustrojów chorobotwórczych stosowanie jakichkolwiek środków antybakteryjnych bez wyraźnej potrzeby mija się z celem. Każdy środek antybakteryjny posiada indeks biokompatybilności BI, który określa jego działanie na konkretny szczep drobnoustrojów w funkcji do jego potencjału cytotoksycznego. Jeśli indeks BI wynosi 1 lub wyżej oznacza, że dana substancja ma wysoki potencjał antydrobnoustrojowy (tego konkretnego szczepu) przy niskim potencjale cytotoksycznym. W związku z powyższym nie ma najlepszego środka do odkażania ran – każdy działa nieco inaczej w oparciu o inną substancję czynną i inny indeks BI. Jeśli zastosujemy jakąkolwiek substancję przeciwdrobnoustrojową to już będzie duży wkład w proces gojenia, najlepiej zgodnie z jej instrukcją obsługi.
• Polecam wytyczne prof. Kramera dotyczące zastosowania środków przeciwdrobnoustrojowych, np. tu: https://www.karger.com/Article/FullText/481545

9. Co to znaczy "skontaktujcie pacjenta z nami"?

• Oznacza to ni mniej ni więcej jak możliwość poprowadzenia lub wsparcia w konsultacji zaopatrzenia danej rany (oraz udzieleniu innych ważnych dla tego procesu informacji). Mamy stały kontakt z coraz większą grupą zaangażowanych w niesieniu pomocy farmaceutów, a celem naszym i tak zbudowanej grupy jest pomoc pacjentom w choćby minimalnym stopniu przy obecnie panującej sytuacji ograniczonego dostępu do medyków. Jeśli pacjent lub członek rodziny, opiekun zgłosi się do Państwa z prośbą o „plaster na rany” albo „opatrunek na owrzodzenie”, to mamy właśnie taką sytuację, w której możemy pomóc. Aby dobrać system opatrunkowy i udzielić kilku ważnych wskazówek należy mieć jasny pogląd co do sytuacji miejscowej odnośnie stanu rany, fazy gojenia czy kondycji skóry otaczającej. Dochodzi do tego jeszcze informacja o stanie ogólnym, chorobach współistniejących i poziomie higieny, co również przekłada się na pomoc i wsparcie. Aby to zrobić możemy pomóc – prosimy skontaktować się z naszymi przedstawicielami lub bezpośrednio z infolinią 0800 26 96 36

10. Ma Pan na myśli jakąś infolinię dla takich pacjentów ?

• Dokładnie tak. Infolinia 0 800 26 96 36 a dalej wewnętrzny zgodnie z instrukcją w telefonie.

11. Czym oczyszczać ranę ?

• Oczyszczanie rany to część terapii, więc w zależności od obrazu miejscowego:
1) Martwice suche – opatrunki z grupy HydroClean
2) Martwice rozpływne – różnie w zależności od obrazu klinicznego rany: trudno dostępne miejsca: Sorbalgon, HydroClean, HydroTac
3) Wysięk – Zetuvit Plus, HydroTac
4) Bakterie (nadaktywność) – Atrauman Ag, HydroClean, Zetuvit Plus i w razie konieczności środki przeciwdrobnoustrojowe zgodnie z wytycznymi (prof. Kramer, PTLR) i instrukcją obsługi danego preparatu
5) Enzymy (nadaktywność) – Grassolind, HydroClean, Zetuvit Plus
6) Ciała obce – płukanie i usuwanie mechaniczne przy użyciu narzędzi jak pęseta, kompres jałowy z gazy/włókniny, NaCl 0,9%/Ringer, monofilamenty, gąbki jałowe

12. Jaki opatrunek sprawdzi się przy ranach ropnych spowodowanych pogryzieniem?

• Każda rana wymaga indywidualnego podejścia, więc ciężko powiedzieć, który z opatrunków będzie właściwy. Co do zasady – rana szarpana lub/i kłuta spowodowana przez zwierzę traktowana jest jako rana powikłana, w procesie gojenia, której stosuje się antyseptykę. Do tego dochodzą inne elementy jak kształt łożyska rany, głębokość, przestrzenie drążące w głębsze warstwy ciała etc. i dopiero po rewizji rany można przystąpić do leczenia miejscowego np.: opatrunkami. Kilka sugestii - jeśli rana jest:
1) Niewielka, punktowa, wyraźnie objęta silnym stanem zapalnym ze wszystkimi oznakami zakażenia (ból, gorączka, ropny wysięk, brzydki zapach, czerwona, twarda, gorąca obwódka dookoła) jednym z systemów opatrunkowych może być: Hydrosorb gel (wpuścić do rany porcję opatrunku aby obniżyć pH, dostarczyć chlorki i właściwą wilgoć, utrzymać tę wilgoć hydrożelem i stymulować proliferację koloidami) i, jeśli to możliwe, też do środka Atrauman Ag (działanie antybakteryjne i natłuszczające, kwaśny film tłuszczowy, opatrunek zwinięty w tupfer, docięty w pasek etc.), a jeśli to niemożliwe to chociaż na wierzch docięty kawałek. Brzegi rany posmarować kremem MoliCare skin z cynkiem (obniżenie stanu zapalnego i ochrona). Jako opatrunek wtórny kompres z włókniny Medicomp i mocowanie.
2) Średniej wielkości (5x5?) z wyraźnie widocznym łożyskiem rany i objawami j.w. to działanie podobne, lecz do osłony wierzchniej potrzeba większego opatrunku (więcej wysięku - ochrona przed naciekową erozją skóry) np.: Zetuvit Plus i zamocować.
3) Rana rozległa, mocno poszarpana, widoczne struktury jak tkanki podskórne, ścięgna – Wymościć łożysko rany opatrunkiem Atrauman Ag, aby wystawał na brzegi i miał maksymalnie duży kontakt z tkankami w ranie, w tak powstałą „nieckę” umieścić opatrunek HydroClean plus cavity (usuwanie wszystkich znanych miejscowych przeszkód w procesie gojenia ran głębokich, czasem 2, 3 sztuki w przypadku rozległej rany), na to, jako wstępne zabezpieczenie, opatrunek HydroClean plus (bez „cavity” w nazwie, działanie jak cavity lecz powierzchniowe) i jako wierzchnia osłona opatrunek Zetuvit Plus.
• Każdorazowo przy takich ranach (a tych bardziej powikłanych to już zawsze) warto zrobić badanie na posiew, bakteriogram i antybiogram; przy hodowli szczepów „zjadliwych” włączyć antybiotykoterapię ogólną, a w sytuacji kryzysowej (silna aktywność miejscowa) również antybiotykoterapię miejscową (dość kontrowersyjną lecz dopuszczalną).
• Powyższe nie wyczerpuje pomysłów na zaopatrzenie tego typu ran, więc proszę traktować te sugestie jako pewien kierunek, a nie wytyczne. Zawsze służymy wsparciem, jeśli zajdzie taka potrzeba – kontakt do nas we wcześniejszych odpowiedziach.

13. Jaki opatrunek można zastosować u starszej osoby na rany z martwicą?

• Wiek pacjenta nie ma znaczenia odnośnie doboru opatrunków, natomiast miejscowy obraz kliniczny już tak. Rana z martwicą…ale co chcemy osiągnąć stosując dany preparat? Tak jak wcześniej napisałem: co innego można a co innego trzeba; osobiście jestem za tym, by zastanowić się co trzeba zastosować uwzględniając zamierzony efekt zastosowania tego czy innego preparatu – jednym słowem co chcemy osiągnąć?.
• W domyśle mamy rozpocząć leczenie rany idąc zgodnie ze ścieżką postępowania terapeutycznego, czyli zaczynamy od oczyszczenia rany ze wszystkich miejscowych przeszkód w procesie gojenia; tu z martwic. Ale jakich? Suchy strup martwiczy? Martwica rozpływna? Włóknik? Wszystko razem?
1) Martwicę suchą, ale gdy okolica ukrwiona (odciążona odleżyna, rekanalizowane naczynia zwiększające ukrwienie przodostopia w zespole stopy cukrzycowej, niedrożności tętniczej) dobrze usuwa się opatrunkami z grupy HydroClean wspierając naturalne, autolityczne oczyszczenie.
2) Martwicę rozpływną podobnie j.w., lecz jeśli znajduje się w dużej ilości w dnie rany, tworzy „jezioro ropy” lub wypływa z trudno dostępnych miejsc jak przetoki, podminowania, szczeliny to wstępnie oczyszcza się te miejsca opatrunkiem Sorbalgon, a następnie, po usunięciu zalegającej treści, wprowadza się np. HydroClean plus cavity
3) Włóknik najczęściej pokrywa płytkie rany w przebiegu owrzodzeń żylnych w wyniku masywnego wysięku, więc tutaj zaczynamy opatrunkami z grupy HydroClean, a po 2-3 zmianach (średnio, to nie wytyczne) przechodzimy do opatrunków np.: HydroTac. Jako wsparcie każdorazowo wierzchni Zetuvit Plus
• Powyższe to kierunek terapeutyczny i raczej ogólny zarys miejscowego leczenia ran, a nie wskazania, także prosimy o kontakt każdorazowo jeśli pojawi się pacjent z raną.

14. Jaki jest bezpieczny margines - odległość między raną, a warstwą z klejem?

• Nie ma jasnych wytycznych i to od stanu skóry oraz umiejscowienia rany zależy sposób doboru opatrunku (z klejem/bez kleju) oraz mocowanie. Ogólnie, aby trwale zamocować opatrunek należy kleić/wiązać blisko niego, ale by chronić brzegi rany raczej odwrotnie. Zachowując margines 1-3 cm od skóry w stanie zapalnym powinniśmy osiągnąć trwałe mocowanie bez powodowania urazu skóry w bliskości rany.

15. Czy nie ma ryzyka wzrostu bakterii beztlenowych po zastosowaniu takich szczelnych opatrunków hydrożelowych bądź hydrokoloidowych?

• Oczywiście że istnieje takie ryzyko. Opatrunki hydrożelowe i hydrokoloidowe posiadają zdolność do tworzenia okluzji przez co przeciwskazaniem do ich stosowania jest występowanie objawów zakażenia, bądź znaczny stan zapalny, gęsty kolorowy wysięk, specyficzny zapach, czerwone zaognienie dokoła rany, ból, gorączka, martwice, włóknik.

16. Jaka jest chłonność opatrunku Hydrocoll (g/m2)?

• Dokładne dane to wewnętrzna, niejawna informacja firmy udostępniana w razie konieczności, np.: przy postępowaniach przetargowych. Z drugiej strony chłonność opatrunku koloidowego to marginalna sprawa, gdyż tego typu opatrunek w założeniu nie jest typowym produktem chłonnym – jego chłonność jest potrzebna do wytworzenia żelu koloidowego, więc jest to niejako aspekt dodatkowy bez wpływu na proces gojenia bezpośrednio. Chłonność opatrunku ma znaczenie przy usuwaniu miejscowych przeszkód w procesie gojenia jak nadmierny wysięk, czyli jest to pierwsza faza gojenia; opatrunki koloidowe mają zastosowanie na dalszych etapach gojenia przez co i tu mamy aspekt chłonności raczej marginalny.

17. Jaki skład polimerów jest w Hydrocoll'ach?

• Są to m.in. karbomery i substancje na bazie karboksymetylocelulozy oraz wspomagających sieciowanie.

18. W jaki sposób można usunąć pozostałość Hydrosorb Gel - czy w ogóle istnieje taka konieczność i jeśli tak to jak często?

• Hydrosorb gel w dużej mierze ulega naturalnej lizie enzymami własnymi organizmu oraz jest upłynniany przez wysięk oraz naturalne parowanie z rany, przez co jego usunięcie polega na wypłukaniu opatrunku strumieniem jałowego płynu (Ringer, NaCl 0,9, woda jałowa etc.), a następnie, jeśli jest taka możliwość, fizyczne starcie go z rany jałowym kompresem np. Medicomp.
• Częstotliwość zmian dyktują warunki miejscowe, lecz najczęściej co 2-3 doby. Pierwsze zmiany opatrunków proponuję zalecić już po 1-2 dobach by sprawdzić jak rana i skóra otaczająca reagują na ciała obce, tu opatrunki. Bywa, że po 1 dobie dochodzi do reakcji niepożądanych, więc jest czas na szybką reakcję i zmianę systemu opatrunkowego.

19. Czy można powtórzyć na jakie odmrożenia stosujemy opatrunki hydrożelowe?

• Na odmrożenia najlepiej stosować opatrunki koloidowe jak Hydrocoll. Stanowią barierę i rezerwuar energii cieplnej w odróżnieniu od opatrunków hydrożelowych jak HydroTac transparent, które mają za zadanie ochłodzić miejsce oparzone.

20. Jaka jest przewaga Omniporu nad Omnisilkiem?

• Oba plastry są równoważne przez co o przewagach możemy mówić w kontekście danej rany, a dokładnie danego rodzaju skóry z którym mamy do czynienia. Mocowania plastrami dobieramy również w oparciu o obraz miejscowy, tu konkretnie o stan skóry, więc ciężko mówić o przewagach jednego nad drugim bez konkretnego przykładu.
• Omnipor jest przeznaczony do skóry bardzo delikatnej z tendencją do uszkodzeń gdy mamy do zamocowania niewielki, lekki materiał opatrunkowy szczególnie na eksponowanych częściach ciała. Jest to najbardziej paroprzepuszczalny i najcieńszy z naszych plastrów mocujących.
• Omnisilk stosowany jest również w przypadku skóry delikatnej, lecz z racji jego śliskiej powierzchni świetnie spisuje się pod ubraniem czy wszędzie tam, gdzie może dojść do zerwania przez tarcie. Mocuje się nim większe, wymagające trwałego mocowania opatrunki i inne produkty medyczne.
• Zarówno Omnipor jak i Omnisilk to bardzo dobre przylepce, wybór, który zastosować u konkretnego pacjenta zależy od tego czy pacjent z delikatną skórą potrzebuje silnego mocowania - wtedy najlepszy będzie Omnisilk (z syntentycznego jedwabiu), a jeśli wystarczy łagodne mocowanie to najlepiej polecić Omnipor (z włókniny).

21. Czy prospekty ze szkolenia będą udostępnione? Jeżeli tak, to gdzie?

• Prezentacja zostanie udostępniona na stronie www Śląskiej Izby Aptekarskiej, natomiast nagranie webinaru będzie udostępnione na kanale Śląskiej Izby Aptekarskiej na portalu You Tube.

22. Które z tych mocowań jest wodoodporne?

• Wodoodporne są plastry w rolce Omnifilm oraz specjalistyczne plastry Hydrofilm roll
• Odporne na zachlapania są Omniplast i Omnisilk - jeśli ktoś nie będzie w tym pływał ani moczył permanentnie nie powinny się odkleić po krótkotrwałym kontakcie z wodą.

23. Co zastosować na suche rany, przy AZS i drapaniu u dzieci rany często nie chcą się wygoić gdyż dzieci zdrapują?

• Temat zbyt szeroki by jednoznacznie określić co zastosować:
1) Rana sucha w sensie przesuszona, spękana skóra: HydroTac transparent na kilka zmian, a później Hydrocoll
2) Rana sucha jako widoczne łożysko rany z odsłoniętą tkanką głębszą bez wysięku: j.w. lub zestaw opatrunków specjalistycznych Grassolind, a na niego HydroTac/comfort
3) Rana sucha pokryta suchą martwicą: jest ukrwienie – oczyszczanie opatrunkami HydroClean, nie ma ukrwienia – działania prewencyjne przeciwzakażeniowa w oczekiwaniu na rekanalizację, czyli Atrauman Ag i kompres Medicomp lub Zetuvit Plus

24. Czy przy oparzeniach chemicznych np. od płynów samochodowych opatrunki hydrożelowe również będą odpowiednie?

• Każde oparzenie chemiczne wymaga konsultacji lekarskiej ze względu na inny mechanizm uszkodzenia niż przy oparzeniu termicznym. Kwasy i zasady w większości należy zmyć dużą ilością letniej wody tak, aby nie ciekła na skórę zdrową, opatrzyć opatrunkiem żelowym HydroTac transparent i wysłać pacjenta do lekarza. Pomimo reguły mówiącej, że kwas wlewamy do wody tu akurat robimy odwrotnie, czyli wodą spłukujemy kwas – działanie w ramach pierwszej pomocy celem obniżenia stężenia środka chemicznego i fizyczne usunięcie go z ciała. W przypadku ługu jest podobnie – płukać dużą ilością letniej wody.
• Ważne – przy kontakcie z wapnem niegaszonym usunąć mechanicznie bez płukania
• Ważne – nie zobojętniać, gdyż nie zawsze mamy czas na szybki rachunek energetyczny reakcji zobojętniania.

25. Których opatrunków nie wolno docinać?

• Co do zasady nie wolno docinać opatrunków wielowarstwowych z rdzeniem chłonnym typu superabsorbcyjne z rodziny Zetuvit Plus oraz oczyszczające HydroClean, gdyż rdzeń może dostać się do rany; nie jest to zagrożenie dla zdrowia pacjenta, lecz uniemożliwia normalne działanie produktu.
• Rzadko docina się opatrunki z warstwą mocującą na brzegach, gdyż tracimy wtedy co najmniej jedną stronę z klejem.
• W sytuacji konieczności docięcia opatrunku proponuję stosować produkt bez warstw mocujących oraz bez zawartości rdzenia chłonnego.

26. Czy są rekomendowane opatrunki na ranę po cięciu cesarskim?

• Rana po cięciu cesarskim traktowana jest jako pooperacyjna a dobór środków opatrunkowych wymaga odpowiedzi na pytanie: co chcemy z tą raną zrobić w sensie czego oczekujemy od danego środka? Jeśli z raną się nic nie dzieje to po co stosować cokolwiek?
• Nie ma opatrunków „na odleżynę”, „na ucho” czy „na ranę po cesarskim cięciu”, gdyż każda z nich może wyglądać tak samo (podobnie) i wymagać tego samego działania przy użyciu tych samych produktów; z drugiej strony miejscowy obraz kliniczny może być tak diametralnie różny, że dobór opatrunków wymaga zastanowienia co chcemy zmienić w ranie (usunąć przeszkody gojenia?) i co zastosować by to osiągnąć.
• Jeśli jest to rana dobrze zszyta, z utrwaloną blizną i ma ok. pół roku to warto zacząć działania, by osiągnąć walory estetyczne, czyli produkty z silikonem „na blizny”.
• Jeśli jest to rana świeża, niedawno szyta bez powikłań, to jako zabezpieczenie stosuje się pooperacyjny plaster specjalistyczny Cosmopor advance.
• Jeśli jest to rana powikłana to nie ma łatwej odpowiedzi „co na to”, bo temat jest złożony – prosimy o kontakt, a będziemy mogli powiedzieć więcej.

27. Czy można zorganizować webinar z pozostałych opatrunków typu Atrauman Ag, Sorbalgon, Hydroclean itd.? W szpitalu częściej korzystamy z tego rodzaju opatrunków

• Oczywiście, pracujemy nad tym. Prosimy o cierpliwość.

28. Który opatrunek na pękające pięty?

• Zależy dlaczego one pękają: jeśli to kwestia sposobu chodzenia to opatrunek niewiele zmieni – wkładka ortopedyczna i zmiana obuwia + kremy z mocznikiem i wspierające regenerację oraz działania pielęgnacyjne. Jak pękanie jest notoryczne i szczeliny dochodzą do skóry właściwej, a towarzyszy temu ból należy udać się do neurologa celem wykluczenia neuropatii, a do miejscowego zaopatrzenia rany stosować opatrunek koloidowy Hydrocoll concave + odciążenie wkładką ortopedyczną/obuwiem odciążającym. Do tego zabiegi pielęgnacyjne z systematycznym usuwaniem naskórka i zmiękczaniem skóry.

29. Które opatrunki na odciski, a jakie na modzele?

• Zarówno odciski jak i modzele, w pierwszej fazie gojenia wymagają podobnego postępowania, czyli usunięcia przyczyny powstania; tu w domyśle ucisku punktowego. Jeśli to już jest zorganizowane stosuje się środki zmiękczające jak preparaty z mocznikiem i opatrunki koloidowe Hydrocoll, a jeśli odciski i modzele są małe to plastry koloidowe DermaPlast. Modzel to bardziej złożona sprawa, więc sugeruję wizytę w gabinecie podologicznym celem usunięcia całej zmiany, aż do podstawy i wygojeniu przez regenerację.

30. Czy zakładanie opatrunków hydrożelowych lub hydrokoloidowych na inne rany - powiedzmy cięte - ma sens?

• Opatrywanie ran zależy od miejscowego obrazu klinicznego, więc bez konkretnego przykładu ciężko mi się wypowiedzieć. Co do zasady, to rany cięte opatruje się w środowisku względnie suchym, aby jak najszybciej doszło do połączenia warstw skóry, przemian kolagenowych, odbudowy przerwanych naczyń czyli tzw. rychłozrost. Pomagają temu opatrunki tradycyjne jak kompresy jałowe Sterilux i Medicomp oraz plastry do mocowania z grupy Omni. Można wspierać proces łączenia brzegów rany ciętej paskami do zamykania ran Omnistrip, lecz tylko wtedy, gdy mamy pewność co do czystości rany. Opatrunek hydrożelowy dostarcza wilgoć, więc nie jest potrzebny przy gojeniu rany ciętej, podobnie jak opatrunek koloidowy, który uzupełnia ubytek (nie cięcie) oraz uszczelnia i podnosi temperaturę w miejscu zgrubienia naskórka lub braku tkanki ziarninowej (gojenie przez ziarninowanie).

31. A czy jest jakiś opatrunek na pękająca skórę rąk lub też palców - zwłaszcza teraz zimą?

• Pękająca skóra to efekt wielu czynników przez co opatrunek musi współpracować z działaniem przyczynowym. Zimą dobrze spisują się opatrunki koloidowe Hydrocoll, gdyż utrzymują termikę i w wilgotnym środowisku parowania z tak uszkodzonej skóry tworzą gęsty tłuszczowo koloidowy żel pokrywający uszkodzony obszar. W trakcie zmiany dobrze jest zastosować terapię złuszczającą zrogowaciały naskórek np. środkami z mocznikiem, następnie 3 kroki polepszania jakości skóry, czyli preparaty MoliCare skin, a następnie ponownie opatrunek koloidowy.

32. Czym przepłukujemy płyn antybateryjny ? NaCl ,Microdacyn

• Aby wypłukać płyn antybakteryjny dobrze jest użyć w miarę neutralnej substancji, jak jałowa woda do wstrzyknięć, NaCl 0,9% czy Ringer. W ostateczności może być też ciepła przegotowana woda bieżąca.

33. Który opatrunek zastosować w celu zabezpieczenia zdrowej skóry przed odleżyną np. u osoby leżącej?

• Paradoksalnie nie ma czegoś takiego jak opatrunek zabezpieczający przed odleżyną/powstaniem odleżyny, gdyż opatrunki i inne produkty medyczne w niewielkim stopniu utrzymują prewencję przeciwodleżynową – to nie jest ich rola. Aby nie dopuścić do powstania odleżyny potrzeba działać wielotorowo:
1) Zapewnić maksymalne i stałe odciążenie okolic narażonych na ucisk, czyli wszędzie tam gdzie pacjent leży/siedzi na wyniosłościach kostnych. Używa się do tego środków wspomagających jak kółka, kliny, pół/ćwierćwałki rehabilitacyjne, gąbkowe pozycjonery oraz systematycznie prowadzone zmiany pozycji pacjenta (max co 2 godziny).
2) Środki zmiennociśnieniowe jak materace czy poduszki wielokomorowe ze sterowanym napełnianiem powietrzem
3) Łóżka rehabilitacyjne z możliwością zmiany położenia materaca – dla trwale leżących
4) Kosmetyki MoliCare skin i środki chłonne zgodnie z 4 krokami terapeutycznymi
5) Wysokobiałkowa dieta, czasem również specjalistyczna
6) Działania manualne: masaż, drenaż okolic narażonych na ucisk
7) W sytuacjach wyjątkowych, gdzie pacjent mobilny nagle został przykuty do łóżka/fotela można okleić miejsca narażone na ucisk plastrem membranowym Hydrofilm – ma to za zadanie utrzymać skórę pacjenta w całości przy procesach pielęgnacyjnych czy codziennych zabiegach jak przenoszenie z/na łóżko, fotel, transport medyczny. Tego typu produkty zapewniają poślizg i nie dopuszczają do powstania odleżyn w wyniku sił ścinających, lecz z racji ich konstrukcji (klej na całej powierzchni) nie nadają się do skóry suchej, cienkiej, zniszczonej, „zużytej”, czy bezpośrednio na przerwanie ciągłości, czyli ranę.

34. Jak zabezpieczyć opatrunek hydrokoloidowy na odleżynie w okolicy kości krzyżowej przed wilgocią? Pacjent leżący, w pieluchomajtkach.

• W większości przypadków opatrunek koloidowy sam z siebie stanowi szczelny system opatrunkowy z racji zdolności do okluzji, oraz ze względu na wielowarstwową konstrukcją z użyciem membrany półprzepuszczalnej jako warstwy wierzchniej. Opatrunek Hydrocoll sacral spełnia te założenia i jednocześnie ma kształt zbliżony do anatomii pacjentów w okolicy kości guzicznych, szczeliny pośladkowej z ujęciem samych pośladków i nie wymaga dodatkowego zabezpieczenia czy mocowania. Z drugiej strony ujście odbytu stanowi źródło agresywnej flory bakteryjnej i enzymów przez co uszczelnienie rany bywa trudne – tu z pomocą przychodzi wspomniany wcześniej Hydrofilm pocięty na paski celem dodatkowego mocowana na brzegach opatrunku Hydrocoll sacral

35. Co polecić gdy pęknie pęcherz w poparzeniu? A co jeśli nie pęknie? Pierwsza pomoc.

• Zgodnie z tym co pisaliśmy wcześniej: kroki terapeutyczne po oparzeniu polegają na:
1) Usunięciu przyczyny, czyli np. wyjęciu ręki z wrzątku
2) Chłodzeniu, czyli okolicę poparzoną, nawet w ubraniu, jak najszybciej umieszczamy pod strumieniem bieżącej chłodnej wody
3) Nawilżaniu, gdyż skóra oparzona przestaje pełnić funkcję barierową i ulega przesuszeniu
4) Osłanianiu przed czynnikami zewnętrznymi, czyli stosowanie produktów z warstwa osłaniającą/membraną półprzepuszczalną. Powyższe kroki 2, 3 i 4 zapewniają opatrunki hydrożelowe HydroTac transparent/comfort.
• Pianki, maści czy kremy stosuje się dopiero po czasie wstępnego obniżenia reakcji zapalnej z powodu wzmożonej przenikalności skóry dla składników chemicznych co nie zawsze jest korzystne dla procesu regeneracji naskórka.
• Jeśli pęcherz nie pęknie działamy zgodnie z planem, czyli jak wyżej
• Jeśli pęcherz pęknie zaopatrujemy ranę opatrunkiem o podwyższonej absorbcji, czyli HydroTac/comfort na kilka zmian (2-3) i dalej przy braku wysięku na kilka zmian stosujemy wspomniany HydroTac transparent/comfort.

36. Jaki produkt rekomendujecie do leczenia blizn?

• Leczenie blizn to sprawa złożona, gdyż ilość przemian w procesie bliznowacenia jest niemalże nieprzeliczalna. Dodatkowo proces ten komplikuje czas – przemodelowanie blizn po np. ranach przewlekłych może trwać do 2 lat i zbyt wczesne wprowadzenie produktów „na blizny” może prowadzić do zakłócenia, zatrzymania lub nawet cofnięcia tego procesu i wytworzenia bliznowca czy keloidu.
• Jeśli blizna jest nieutrwalona (czerwona, sina, miękka, wyraźnie podatna na czynniki zewnętrzne) stosujemy jedynie środki osłaniające i utrzymujące film tłuszczowy, np. siatkowe opatrunki maściowe Grassolind lub Atrauman osłonięte kompresem Medicomp lub Sterilux. Gdy blizna zaczyna blednąć przybierając kolor zbliżony do skóry otaczającej, kurczy się, twardnieje znakiem że staje się odporna i można wprowadzić środki stymulujące przebudowę pod kątem aspektu estetycznego – tu główną rolę grają preparaty z silikonem w postaci maści/żelu lub niedawno wprowadzone na rynek opatrunki Zetuvit Plus silicon/border.

37. Który plaster na rany nadkażone?

• Gdy rana przejawia objawy krytycznej kolonizacji/zakażenia/zakażenia należy działać szybko i zastosować opatrunek Atrauman Ag bezpośrednio w kontakcie z raną, a jako opatrunek chłonny wtórny kompres Medicomp/Sterilux; w przypadku znacznego wysięku będzie potrzebny Zetuvit plus.
• Podczas zmiany opatrunków stosuje się działania odkażające środkami do tego przeznaczonymi zgodnie z instrukcją danego preparatu.

38. Czy mają Państwo zestawienie w formie schematu doboru produktów

• Tak, prosimy o dane do wysyłki (godność, adres np. apteki) lub kontakt z naszym przedstawicielem aptecznym, aby dostarczył materiał „Mały poradnik leczenia ran”

39. Czy te konsultacje są bezpłatne dla pacjenta?

• Tak, bezpłatne zarówno dla pacjenta jak i dla wszystkich zainteresowanych tematem.

40. Co stosować do osuszania rany?

• Osuszanie w sensie część pielęgnacji rany po użyciu i wypłukaniu środka przeciwdrobnoustrojowego można powierzyć kompresom Medicomp. Są chłonne, miękkie i bardzo delikatne, więc fizyczne przecieranie czy okładanie rany jest maksymalnie bezpieczne.
• Jeśli pytanie dotyczyło usuwania nadmiaru wysięku, to w zależności od jego ilości stosuje się chłonne kompresy Medicomp/Sterilux, a przy bardziej zaawansowanych ranach lub/i przy nadmiernym wysięku superchłonne Zetuvit Plus

41. Po utworzeniu jodku srebra (nierozpuszczalny w wodzie) zarówno jod jak i srebro tracą swoje właściwości biobójcze

• Bardzo dziękuję za wyjaśnienie tej kwestii. Jeśli dobrze wnioskuję jodek srebra jest nie tyle agresywny, czy uszkadzający tkanki ile nieaktywny pod kątem naszego planu terapeutycznego; tak czy inaczej pojawienie się owego związku chemicznego w łożysku rany nie jest korzystne dla procesu gojenia, więc stąd wynika ostrzeżenie o unikaniu kontaktu preparatów na bazie jodu ze środkami na bazie srebra/zawierających srebro. Temat do dalszego zgłębienia.

42. Bardzo sucha pękająca rana z boku stopy

• W domyśle rana w przebiegu ZSC (zespół stopy cukrzycowej) o charakterze neuropatii, bo takie rany przypominają ranę z opisu, goi się wprowadzając wiele elementów na raz.
1) Badanie pod kątem cukrzycy i wprowadzenie terapii przyczynowej w tym kierunku
2) Obuwie odciążeniowe albo co najmniej wkładka odciążeniowa
3) Rewizja obuwia pod kątem ucisku w tej okolicy
4) Opatrunek koloidowy Hydrocoll
5) W czasie zmian pielęgnacja, czyli złuszczanie i usuwanie zrogowaciałej skóry na brzegach i całej okolicy rany (kremy/maści z mocznikiem, fizyczne usuwanie naskórka uszkodzonego) bez kontaktu z łożyskiem rany bezpośrednio.

43. Czym usuwać pozostałości po kleju z opatrunków?

• Zazwyczaj dobrze dobrany i stosowany zgodnie z instrukcją, wskazaniami medyka i logiką opatrunek nie zostawia śladów w postaci kleju. Jeśli jednak już coś takiego powstało można zaproponować zmycie używając oliwki do pielęgnacji skóry lub benzyny medycznej albo, jeśli jest taka możliwość, specjalnego odtłuszczacza stosowanego do przygotowania skóry przed przyklejeniem płytki stomijnej.

44. Proszę o kontakt do Pana Krzysztofa

• Służbowy nr kontaktowy do mnie to 608 065 900. E-mail krzysztof.suminski@hartmann.info

Szanowni Państwo, odpowiedzieliśmy na wszystkie pytania dotyczące produktów z zakresu odpowiedzialności firmy Paul Hartmann Polska. Na pytania dotyczące pozostałych wyrobów nie możemy udzielać wiążących informacji.